Sannah in Galicie (Spanje)

'We zien wel!' met die instelling vertrokken Sannah (43) en haar man met hun twee zonen (bijna drie en vier) in 2008 naar Galicie, de Noordwestelijke deelstaat van Spanje. Drie jaar later dénken ze niet aan een terugkeer naar Nederland.

Dit is haar verhaal!

Sannah: Voordat ik ging kijken waar we gingen wonen, was ik nog nooit in Spanje geweest! De mensen hier zijn vriendelijk, en hulpvaardig, maar het contact blijft wel wat oppervlakkig. Echte vriendschappen maak je hier niet zomaar. Misschien omdat familie heel belangrijk is, misschien is het de aard van het beestje.

Hoe we wonen

We wonen twaalf kilometer buiten de stad, ‘op het platteland’. Een auto is vanwege de bergen en afstanden onontbeerlijk. 'Even' een stukje lopen om iets te doen, 'even' de fiets pakken om iets te regelen, is er hier niet bij. Voor alles heb je de auto nodig.

We hebben een gemeubileerd huis gehuurd, met een enorme tuin vol fruit- en notenbomen en een groentetuin (‘huerta’) die we zelf onderhouden.

Emigreren met kinderen

Onze kids hebben we relatief kort van te voren actief betrokken bij de emigratie. We hebben een paar Spaanstalige dvd-s gekocht om ze aan de taal te laten wennen. We zijn ze dus niets gaan leren, maar wilden wel dat de klanken vertrouwd werden. Verder hebben we ze foto’s laten zien van het huis waar we zouden gaan wonen.

Voor de kinderen, hoe klein ook, is er natuurlijk best veel veranderd. Maar ik geloof dat zo lang de thuisbasis in de vorm van papa en mama stabiel is, kinderen veel veranderingen aan kunnen.

Wij hebben er zelf altijd heel relaxed in gestaan, we hadden er erg veel zin in, en zouden verder wel zien. Ik denk dat dit positief heeft doorgewerkt op de kinderen.

Arbeidsparticipatie in Spanje

Het is hier heel gewoon dat beide partners werken, hoewel niet alle moeders dat doen.
Parttime banen zijn zeldzaam, en de werktijden zijn heel anders.

De meeste mensen zijn tussen ongeveer 14.00 en 16.00 vrij, en pakken daarna de draad weer op. Veel mensen werken als zelfstandige en dat maakt het, met kinderen, misschien weer wat makkelijker in te plannen.

Kinderen eten overigens bijna allemaal (warm) tussen de middag op school, en zijn pas rond een uur of vijf/ half zes uit. Veel scholen bieden daarna nog de mogelijkheid tot opvang (= spelen) en soms activiteiten tot een uur of zeven / acht.

Je ziet dat grootouders veel ingeschakeld worden: familie is hier heel belangrijk, en er wordt veel tijd met elkaar doorgebracht. Ook de opvoeding wordt gemakkelijk gedeeld.

De rolverdeling is hier vrij traditioneel: mannen doen in de regel weinig in het huishouden. Dat mijn man de strijk doet, zonder problemen de stofzuiger pakt en uitgebreid kookt als er eters zijn, oogst zowel bewondering als verbazing.

Zwemles

Er zijn steeds meer ouders die hun kinderen naar zwemles laten gaan, maar van het fenomeen ‘zwemles’ zoals in Nederland, met duidelijk omschreven te beheersen vaardigheden of diploma’s is geen sprake. Met veel minder water in de omgeving wordt zwemmen meer ‘voor het leuk’ gezien dan ‘noodzakelijk’.

Wij hebben het geluk dat naast de school van onze kinderen een zwembad staat, en zo hebben ze iedere week drie kwartier zwemles in groepen van ongeveer tien kinderen. Dat gebeurt overigens al vanaf driejarige leeftijd. Onze kinderen gaan daarnaast één keer per week in de stad naar zwemles.

Kinderfeestjes: hele klas, buiten de deur met 'monitoren'

Kinderfeestjes worden veelal buitenshuis gevierd, en vanaf een jaar of vier gevierd. Meestal in een ‘ballenbak’. Denk niet aan Ballorig ofzo: het is veel kleinschaliger. Daar laat je de kinderen achter met 'monitoren' die het feestje verder regelen.

In sommige gelegenheden kunnen de ouders in een kantine wachten. Er wordt door de kinderen gespeeld in de ballenbak, en ze eten met z’n allen aan een grote tafel broodjes, chips en taart. En drinken cola of Fanta.

Fanta en cola vanaf vierde levensjaar

Heel opvallend: Fanta en cola worden hier al vanaf een jaar of vier voorgezet. Vruchtensappen worden veel minder gedronken, en aanmaaklimonade ben ik hier nog nooit tegengekomen en breng ik trouw uit Nederland mee.

Ook als een feestje niet in een ballenbak is maar in bijv. een ruimte, worden er altijd monitoren ingehuurd die de kinderen vermaken. Je moet je ook voorstellen dat het heel normaal is om de hele klas uit te nodigen: denk aan zeker 20 kinderen. Het idee dat je voor je kind dat 6 wordt 6 vriendjes uitnodigt, is hier geheel onbekend.

Schoolsysteem

Kinderen gaan vanaf hun derde naar school, en gaan tot hun zesde naar de ‘infantil’ , kleuterschool. Maar ook de jaren daarvoor is het heel gebruikelijk ze naar de peuterschool of opvang te brengen (gewoon hup vijf dagen per week). Op de school van mijn kinderen wordt een uniform gedragen.

Schooldag van 9 tot 17.30

Een schooldag begint hier om negen uur en eindigt om half zes. Tussen de middag wordt door vrijwel alle kinderen (warm) op school gegeten. Elke school heeft een grote eetzaal, en eigen keuken. Er zijn twee grote pauzes.

Het laatste uur van de dag is bestemd voor een ‘aanvullende activiteit’, zo kunnen onze kinderen kiezen uit bijvoorbeeld piano-, gitaar- of vioolles, voetbal, karate, ritmische gymnastiek, knutselen of chinese les.

Huiswerk is de norm

Huiswerk is de norm. Al vanaf vijf jaar laten ze de kinderen wennen aan huiswerk. Vanaf de lagere school, als op zesjarige leeftijd de leerplicht ingaat, is het elke dag raak.

Wij hebben het geluk dat het onze inmiddels zevenjarige vrij vlot afgaat en in zijn geval is hij meestal met een half uur klaar, hoewel hij ook wel eens een uur nodig heeft.

Schoolritme

Het schooljaar is netjes in drie stukken verdeeld.

1. 10 september tot vlak voor Kerstmis
2. 6 januari tot 'Semana Santa' (week voor Pasen)
3. Na Pasen tot 24 juni

NB. In juni en september is er alleen ’s ochtends school; tot half twee.

Geen studiedagen of lesuitval

De leerkrachten worden ongetwijfeld bijgeschoold, maar de kinderen hebben geen dag lesuitval. Ook als er een leerkracht ziek is, gaat de school gewoon door. Ze hebben per klas overigens wel een vaste tutor, maar voor de diverse vakken (Engels, gym, computerles, rekenen, taal, muziek, godsdienst, etc.) wordt een aantal leerkrachten ingeschakeld. Overigens wordt een aantal vakken ook in de officiële taal van Galicie – het Gallego – gegeven.

Leraren geven snoepjes als beloning

Heel opvallend, en iets waar ik helemaal niet blij mee ben, is het geven van snoepjes als beloning op school. Door de leerkrachten wel te verstaan. Zoet is hier sowieso erg in, maar dat het zelfs op school ingezet wordt verbaast me.

Leerkrachten worden, net als eigenlijk iedereen, aangesproken met ‘je’. Het usted (‘u’) wordt hier bijna niet gebruikt.

Speelafspraken

Na schooltijd nog bij andere kinderen spelen gebeurt niet zo vaak meer na de lange schooldag en het huiswerk, hoewel de ‘middag’ hier nog zeker tot acht uur doorgaat en de meeste kinderen pas tegen 21.00 uur eten, en daarna naar bed gaan.

Spanje in vergelijking met Nederland

Waar wij erg aan moesten wennen, is het verschil in dagindeling. In Spanje zijn er eigenlijk twee dagdelen: de ochtend tot een uur of twee, en daarna de middag die eigenlijk pas om een uur of vier echt van start gaat. Aan het eind van de middag eet je, en ga je naar bed.

We zijn nog steeds zoekende hoe we onze gewoonten kunnen inpassen in de Spaanse dagindeling. Een afspraak bij de dokter om half acht ’s avonds is bijvoorbeeld heel gewoon. Maar een winkel treffen die vóór tien uur geopend is weer niet.

Iets vieren? Eten!

Als er in Nederland wat te vieren valt, drink je samen een borrel. Hier wordt gegeten. Werkelijk iedere gelegenheid wordt aangegrepen om gezamenlijk te eten. En dan het liefst aan lange tafels, met een groot gezelschap en héél véél eten.

Weinig groente

Bij dat eten, overigens, opvallend weinig groente. Wat salade, soms een verdwaalde boon of wat kool, maar veel meer niet. En dat terwijl er in de supermarkten best veel groenten te verkrijgen zijn. Hoe ze die verwerken, is me nog niet helemaal duidelijk.

Galicië: dertig jaar terug in de tijd

De laatste jaren heeft Galicie een behoorlijke inhaalslag gemaakt, hoewel je met sommige dingen (zeker hier op het platteland) nog steeds het idee hebt dertig terug in de tijd te leven. Maar ook wat betreft bijvoorbeeld het vinden van informatie via het internet, of overzichtelijke websites lopen ze echt nog achter. Ook automatisering is soms ver te zoeken.

Meer weten?

Bezoek dan Sannah's blog

0

Silvie in Houston Texas

Ik ben Silvie, 43 jaar. Ik woon met Harro en onze drie zonen sinds augustus 2006 in de VS. Julian is tien, hij voetbalt en doet aan wedstrijdzwemmen. Hij kan je alles vertellen over de American Football competitie, maar vraag hem niet naar de positie van Feyenoord.

Simeon is vier, hij is onze Amerikaan. Niet alleen omdat hij op Amerikaans grondgebied is geboren, maar ook omdat hij het meest van pretzels, Goldfish, pizza en donuts houdt.

Daniël is zeven, hij is ons zonnetje met het syndroom van Down. Olifanten zijn z’n grote liefde, een dagje dierentuin zijn meest favoriete uitje. Hij gaat samen met Julian naar een gewone Amerikaanse school, waar hij kansen krijgt die het Nederlandse onderwijs hem niet kan bieden.

Tot we gingen verhuizen, werkte ik bij het Ministerie van VROM. Ik had een veelbelovende carrière, maar was ook voor de derde keer zwanger en toe aan nieuwe uitdagingen. Zonder spijt schreef ik mijn ontslagbrief en stapte in het vliegtuig.

Cultuurshock

Dat vliegtuig bracht ons naar Vienna, een stadje net buiten de ringweg van Washington DC, in Virginia. Daar hebben we drie jaar met veel plezier gewoond. Natuurlijk schudden we onze hoofden om die gekke Amerikanen met hun rare gewoontes, maar het was ook vertrouwd.

Houston Texas

De echte cultuurshock kwam toen we in augustus 2009 verhuisden naar Houston in Texas. We kochten een ruim en licht huis in Clearlake, een buitenwijk in het zuiden van de stad, met een groot zwembad in de tuin.

We maakten kennis met de gereserveerde vriendelijkheid van de Texanen en kwamen erachter dat de kerk een zeer centrale plaats inneemt in hun leven. Bij de kerk ontmoeten ze hun vrienden, gaan ze sporten, avondjes uit, gaan de kleine kinderen naar de kleuterschool en de grote kinderen naar de scouting. We kregen het gevoel in een jarenvijftig film te zijn beland.
Volkomen onverwacht riep Harro z’n werkgever ons in de zomer van 2011 terug naar dezelfde voorstad van Washington DC.

Nauwelijks deeltijd werken: fulltime baan of fulltime moederen

Amerikaanse vrouwen werken óf full-time en maken ook met kinderen vele uren, of zijn een stay-at-home-mom. Er wordt nauwelijks in deeltijd gewerkt. Net zoals er nauwelijks zwangerschapsverlof is en nauwelijks vakantie. Gelukkig is er wel overal kinderopvang. Alle scholen kennen een BSO en er zijn overal kinderdagverblijven. Of er is wel een Mexicaanse voorhanden die het niet erg vindt om lange dagen op je kinderen te passen en het huishouden erbij te doen. Alleen moet je het allemaal zelf betalen, er is geen overheid die bijspringt.

Amerikaanse mannen passief

Ondanks dat veel vrouwen full-time werken, ben ik nog nooit een Amerikaanse man tegengekomen die vrijwillig en met plezier voor de kinderen zorgt of een deel van het huishouden op zich neemt. In mijn ogen hangen Amerikaanse mannen altijd op de bank kijkend naar de zoveelste sportwedstrijd op TV en verwachten ze dat hun bier/koffie/cola aangereikt wordt.

Kinderfeestje

Julian werd al snel na onze aankomst uitgenodigd voor een kinderpartijtje en die eerste keer deden we alles verkeerd. Ik had een te goedkoop cadeau gekocht, 35 dollar bleek toch wel de norm. Ik wilde Julian afzetten en boodschappen gaan doen. Maar er werd van mij verwacht dat ik zou blijven. De ouders van de jarige hadden de lokale gymzaal afgehuurd en er renden zeker 30 kinderen rond.

Ik ging naast een kennis zitten in een hoek van de zaal en keek toe. Na het rennen en springen was er pizza voor de kinderen, daarna kwam de verjaardagstaart op tafel (zoet en groot), er werd gezongen en toen was het afgelopen. De cadeaus gingen ingepakt mee naar huis. Twee dagen later lag er een kaartje in de bus: ‘bedankt voor de lego, ik hoop dat je mijn feestje leuk vond.’

Moederschap in Houston

Deze ervaring laat zien hoe vrouwen het moederschap invullen: ze zijn erbij, zitten naast hun kind en houden zijn of haar hand vast. Je kinderen loslaten en eigen verantwoordelijkheid geven gebeurt weinig, ook niet als ze naar de middelbare school gaan. Kinderen moeten presteren, alles is erop gericht om ze een goede start te geven. Maar wel met zachte hand: Amerikaanse vrouwen zijn geen Tigermoms.

Naar school

Het Amerikaanse schoolsysteem is verdeeld in een openbare tak die gratis is, en een private tak die duur is (maar wel vaak christelijk). Onze jongens gaan naar een openbare school.
Scholen zijn gezoneerd, ons huisadres bepaalt naar welke school de kinderen mogen.

Het leuke van dit systeem is dat alle buurtkinderen naar dezelfde school gaan. Het nadeel is dat in een arme buurt de scholen slecht zijn, en in een rijke buurt goed. Gelukkig hebben wij de mogelijkheden om in een goede buurt te wonen en kunnen de jongens naar een school die hoog op de rankingslijsten staat.

Geen speelafspraken na schooltijd

Alle kinderen gaan met een grote gele schoolbus naar school. Dat betekent dat er op het schoolplein géén speelafspraakjes gemaakt kunnen worden; je mag niet zomaar met elkaars bus mee. Daarvoor is toestemming van de ouders nodig. Dus vergen speelafspraakjes overleg tussen ouders en vinden ze niet zoveel plaats.

Kinderen hebben volle agenda's

Bovendien zitten kinderen tot hun nek toe vol met sport (baseball in Houston, voetbal in Washington), bijlessen (om ze die goede start te geven), muziek, allerlei therapielessen (want iedereen mankeert wel iets), gym en dans. Er is weinig ‘lege’ tijd waar ze samen kunnen spelen.

Ouderraad/PTA

De ouderraad, PTA genoemd, is een forum met veel macht en invloed, dat de vele naschoolse activiteiten organiseert. De PTA genereert inkomsten via fondswerving en sponsoring waarmee de school extra leermiddelen, zoals computers, beamers of boeken kan inkopen. Om een voorbeeld te geven: de PTA van onze school in Texas had 60.000 dollar op de begroting. Dat kan alleen in een rijke buurt.

Passend onderwijs

Alle Amerikaanse openbare scholen moeten alle kinderen die in de eigen buurt wonen accepteren. Ook al spreken ze geen Engels, zitten ze in een rolstoel, hebben ze een verstandelijke beperking of gedragsproblemen. De wet zegt dat de school kinderen niet alleen moet accepteren, maar ook het best passende onderwijs voor ze moet organiseren.

Wij genieten hier met volle teugen van. Daniël hoort erbij en iedereen vindt dat doodnormaal, -ook de ‘gewone’ kinderen. Hij krijgt extra hulp om te leren lezen, rekenen en samen te spelen, maar zit wel in een gewone klas. De school heeft alle specialisten in huis. Dus als een kind net even moeite heeft met praten, is er een logopediste aanwezig die inspringt. Zonder dat dat de ouders geld kost en zonder dat ze er veel voor moeten regelen.

Een boek

Vanwege dit geïntegreerde schoolsysteem, dat er in Texas precies zo uitziet als in Virginia, geniet ik al vijf jaar van de VS. Om uiting te geven aan ons bijzondere leven en de Texaanse cultuurshock een plek te geven, begon ik met het opschrijven van onze belevenissen en plaatste ze online. Eerst voor mezelf, totdat mijn lezerskring groeide en vrienden zeiden: ‘waarom bundel je je verhalen niet in een boek, ze zijn zo leuk!’

Dat boek is er nu: Blonde haren onder een cowboyhoed, met verhalen over ons eerste jaar in Texas. Verhalen over dat enorme land van stoere mannen, over ons heerlijke zwembad in de tuin en over Daniël, die er helemaal bij hoort.

0

Danielle in Marrakech

Danielle (42) is een wereldburger: ze werd geboren in Den Haag, ging naar de middelbare school in Londen, studeerde Italiaans in Italië, was reisleidster in Marokko, werkte bij Bacardi-Martini in Nederland, en nu woont ze met man en dochter Zohra in Marokko. Samen runnen ze daar een 'maison 'd hotes'.

Dit is Danielle's verhaal!

Wij wonen in de Ourika Vallei, de rand van het Hoge Atlasgebergte, en ongeveer vijfenveertig minuten rijden vanaf Marrakech. Ons huis staat midden in de bergen, met fantastisch uitzicht over de rivier en de bergen om ons heen.

Berberland

Het is hier echt platteland, Berberland, zoals wij het noemen. Dit gebied wordt namelijk hoofdzakelijk door Berbers bewoond, en niet door Arabieren zoals in Marrakech. Terwijl Marrakech een trendy stad is met hele moderne winkels en luxe villawijken, lijkt het alsof de tijd in het Atlasgebergte heeft stilgestaan.

Primitief

Bewoners van de omliggende Berberdorpen leven in, voor onze begrippen, zeer primitieve omstandigheden. Sommige dorpen hebben zelfs nog geen elektriciteit. De huizen hebben geen kraanwater, en er is vaak één waterput in het dorp waar iedereen het water haalt. Er zijn hier nog afgelegen gemeenschappen die volledig zelfvoorzienend zijn.

Ons huis

Ons huis is gebouwd van grote stenen uit de rivier. Bijna alles is handmatig gebouwd en met natuurlijke materialen. Het lijkt een beetje op een kasteel met vele trappetjes en ronde bogen.

De locatie is zo bijzonder mooi, dat we dat willen delen. We wisten uit eigen ervaring dat de voorzieningen om te eten en te overnachten in de Ourika Vallei beperkt zijn. Zo ontstond het plan om een guesthouse te bouwen in harmonie met de omgeving. Een plek waar gasten een sfeer van authenticiteit kunnen ervaren, zonder concessies aan comfort. Onze guesthouse heet 'Dar Zohra' en op dit moment zijn we druk bezig met de inrichting van de kamers en het sanitair.

'Dar Zohra' biedt een prettige mengeling van simpliciteit, en luxe. De guesthouse is gebouwd met de bedoeling onze gasten visueel te prikkelen, en heeft zowel gemeenschappelijke, als verborgen plekjes, om van de natuurlijke omgeving te genieten.

Overgang Nederland - Marrakesh

Doordat we allebei al veel ervaring hadden opgedaan in Marokko, was de overgang niet zo heel groot. Wel blijven de cultuur, en de bevolking, ons regelmatig verbazen. Zowel in positieve als in negatieve zin.

Omdat we niet zijn 'uitgezonden' door een Nederlandse werkgever, maar hier zelfstandig ondernemen, moeten we zelf uitdokteren hoe bepaalde zaken in Marokko zijn geregeld. Het voordeel is dat we daardoor echt in aanraking komen met de plaatselijke bevolking, en bekend raken met hun manier van handelen. Maar het kost veel geduld, heel veel geduld! In Nederland wordt wel eens gezegd dat alles overgeorganiseerd is, maar hier is het tegenovergestelde het geval.

Fulltime moederen is de norm in Marokko

In Marokko is het nog steeds een uitzondering als een getrouwde vrouw, en moeder fulltime buitenshuis werkt. In de steden komt het vaker voor, maar hier in de bergen is het zeldzaam.

Vrouwen hebben handen vol aan huishouden en gezin

Een vrouw heeft hier echt haar handen vol aan het huishouden en het gezin. Men gaat hier niet naar de bakker voor een brood, maar koopt graan op de weekmarkt, waarvan vrouwen zelf brood bakken in kleine klei -ovens. Mensen verbouwen hier zelf groenten, en houden dieren voor eigen vleesconsumptie. Ik ben denk ik één van de weinige vrouwen in de omgeving met een wasmachine, want over het algemeen doen de vrouwen hier hun was in de rivier.

In Marrakech heb ik een aantal Marokkaanse, getrouwde vriendinnen die parttime werken. Het zijn hoger opgeleide vrouwen, uit de modale tot rijkere kringen. Vaak werken zij ook om de kostbare studies van hun kinderen in het buitenland te kunnen bekostigen.

Arbeidsvoorwaarden in Marokko

Arbeidsvoorwaarden zijn hier écht niet te vergelijken met Nederland. Werkgevers vergeten rustig het salaris te betalen, en twee of drie maanden betalingsachterstand is niet ongewoon. Er zijn geen instanties die opkomen voor de arbeidsrechten van de arbeiders. En als je als werknemer te veel zeurt, riskeer je ontslag.

De werkeloosheid is hier hoog, en met alleen een goede opleiding kom je niet makkelijk aan een baan. Het is hier heel belangrijk wie je ként.

Scheiding rijk en arm

In Marokko is het voor boven modale en rijke gezinnen, heel gebruikelijk om een inwonende hulp in de huishouding/kindermeisje te hebben. Ook wij hebben enkele maanden een inwonende hulp gehad, maar uiteindelijk konden wij niet wennen aan de constante aanwezigheid van een ‘vreemde’. Het begrip privacy is in dit soort culturen een onbekend begrip, terwijl wij er in Nederland juist erg veel waarde aan hechten.

Marokkaanse mannen als vader

Voor onze begrippen zijn Marokkaanse mannen afstandelijk naar hun vrouw en kinderen. Dit komt volgens mij doordat openbare liefkozingen niet aan de orde zijn. De werelden van mannen en vrouwen zijn gescheiden. Vrouwelijke familieleden en vriendinnen zoeken elkaar binnenshuis op, terwijl mannen elkaar buitenshuis treffen.

Over het algemeen zijn de taken strikt verdeeld, en komt het maar zelden voor dat mannen huishoudelijk werk doen. Wel kunnen veel Marokkaanse mannen verrassend goed koken!

Opvoeden in Marrakech

Wij vinden het vooral belangrijk dat Zohra zichzelf kan zijn, en proberen haar het beste mee te geven uit zowel de Nederlandse als de Marokkaanse cultuur. De manier waarop men elkaar hier begroet vind ik bijvoorbeeld erg mooi.

Zodra men je kent van gezicht, al is het bij de kassa van de supermarkt, wordt bij ieder weerzien uitgebreid geïnformeerd hoe het met jou en jouw familie gaat. Daarentegen zijn de omgangsvormen in anonieme situaties, bijvoorbeeld in het verkeer of in rijen aan loketten/kassa’s, soms schrikbarend asociaal. Ik heb wel eens moeite met het gebrek aan sociaal bewustzijn in de Marokkaanse samenleving.

Opvoeding afhankelijk van sociale milieu

De opvoeding van kinderen in Marokko is heel erg afhankelijk van het sociale milieu waarin het kind opgroeit. Kinderen uit arme gezinnen groeien vaak op straat op, waar onacceptabel gedrag (hardhandig) wordt gecorrigeerd door omstanders. Ook is er een grote groep kinderen die door de ouders wordt aangespoord tot bedelen.

Kinderen uit meer bemiddelde gezinnen genieten over het algemeen een relatief strenge opvoeding, en er wordt veel waarde gehecht aan onderwijs, zelfs al op hele jonge leeftijd.

Kinderfeestjes in Marrakech

In principe worden verjaardagen niet gevierd: dat heeft een religieuze achtergrond. De Islam ontmoedigt het centraal staan van het eigen 'ik'. Maar in de rijkere kringen is het inmiddels een trend om een feestje te organiseren voor de kinderen. Het feest wordt thuis gehouden, of in een speelzaal waarvan er enkele zijn in Marrakech.

Terwijl de kinderen worden vermaakt door o.a. ingehuurde clowns, make-up artiesten en ballonnenblazers, worden de ouders getrakteerd op allerlei lekkernijen tijdens een traditionele theeceremonie.

Alle cadeaus worden verzameld en ongeopend gestald. Het is hier niet gewoon om uitgebreid te bedanken, of te laten weten of het cadeau naar wens is.

Het leven 'na schooltijd'

Net als in Nederland worden in Marrakech naschoolse speelafspraken gemaakt, maar ook hier geldt dat dit hoofdzakelijk voorkomt in de beter gestelde kringen. Rijkere Marokkaanse vrouwen, en expat vrouwen met kinderen, treffen elkaar in kindvriendelijke cafés of speelparken. De vrouwen zitten dan bij elkaar terwijl de kindermeisjes op de kinderen letten. Kinderen uit het arme milieu treffen elkaar op straat.

In Marrakech is een groot scala aan activiteiten voor kinderen. Er zijn dansscholen, sportscholen, taleninstituten, muziekscholen etc. Daar wordt echter hoofdzakelijk gebruik van gemaakt door de upper class.

School in Marrakech

In de Ourika Vallei kunnen kinderen voor een eigen bijdrage van 150 dirham (€ 14) per maand vanaf hun vierde naar de kleuterschool. Voor Nederlandse begrippen is dat een schijntje, maar voor gezinnen met een gemiddeld inkomen van €300 per maand is dat een heel groot bedrag. De school beschikt niet over speelmateriaal, schriften, pennen etc. Ouders dienen dus ook nog schriftjes en pennen voor hun kinderen te kopen.

Leerplicht vanaf zeven

Vanaf zeven jaar is er een leerplicht, en wordt school volledig vergoed door de lokale overheden. In principe geldt de leerplicht tot zestien jaar, maar in de praktijk worden kinderen al op jongere leeftijd van school gehouden.

Armoede is een belangrijke oorzaak: veel ouders hebben de financiële bijdrage van hun werkende kinderen nodig om het gezin te onderhouden. Met betrekking tot meisjes, zien veel ouders het nut niet van een schoolopleiding, aangezien er verwacht wordt dat ze trouwt en voor haar gezin gaat zorgen.

In de steden, zoals in Marrakech, is het schoolaanbod aanzienlijk groter. Kinderen uit rijke gezinnen gaan over het algemeen naar privéscholen, waar ook allerlei naschoolse activiteiten worden georganiseerd.

Moederen in Marrakech

Waarschijnlijk heeft het leven als moeder in eerste instantie alles te maken met je eigen instelling, behoeften en idealen. Omdat ik graag een fulltime moeder wil zijn, en thuis kan werken aan de guesthouse en de verkoop van Handira’s* voel ik me hier in Marokko heel erg op mijn plaats.

Er is in ons gezin weinig regelmaat in de zin van eet- en bedtijden. In dat opzicht zijn wij niet anders dan andere Marokkaanse gezinnen. In Nederland is het voor veel mensen ondenkbaar dat een kind ’s avonds op de bank in slaap valt, of altijd mee uit eten gaat.

Onze dochter vindt het ontzettend leuk om groenten en fruit te plukken uit onze tuin, ze helpt me bij het koken, vouwt op haar manier de was op, en dweilt graag. Ook kopieert ze andere bezigheden die ze bij ons ziet doen, zoals fotograferen, tekenen, decoreren etc.

In Marokkaanse gezinnen zijn de kinderen eveneens heel erg betrokken bij de huishoudelijke activiteiten, en hebben kinderen in vergelijking met Nederlandse kinderen veel minder speelgoed.

In Nederland wordt veel van moeders verwacht

Ik denk dat de verwachtingen van moeders in Nederland veel hoger liggen dan in Marokko. Mijn ervaring is dat er in Nederland ongevraagd erg (te)veel advies wordt gegeven over moederschap en de opvoeding.

Het begint al bij de enorme stapel folders die je meekrijgt bij een eerste bezoek aan de verloskundige. Zodra je verteld dat je zwanger bent komen vriendinnen met informatieve boeken over zwangerschap, bevalling en opvoeding. Allemaal erg lief en attent, maar het maakt het wel erg moeilijk om enigszins onbevangen te ervaren en intuïtief te reageren.

Natuurlijk ouderschap

Na de geboorte van Zohra hebben wij onze eigen weg in het ouderschap gekozen. Wij hebben er bijvoorbeeld voor gekozen haar nooit in bed te laten huilen, of haar te dwingen om te eten of slapen. Wij hebben haar altijd gedragen in een draagzak, in plaats van haar in een kinderwagen te leggen. Eigenlijk niet anders dan hoe de vrouwen het hier in Marokko van nature al doen. In dat opzicht ervaar ik dat het moederschap hier veel natuurlijker, en intuïtiever wordt benaderd dan in Nederland.

Borstvoeding is hier dan ook vanzelfsprekend. Ik denk dat Marokkaanse vrienden verwonderd zullen reageren als ik vertel dat het in Nederland geen vanzelfsprekendheid is.

Nederland versus Marrakech

In vergelijking met Nederlandse steden is Marrakech echt een hectische stad. Dat heeft zo z’n charmes, maar ik verlang wel eens naar de Nederlandse ‘beschaving’ in bijvoorbeeld het verkeer. Hier stopt niemand bij een zebrapad, of je nu met een kind in je armen loopt of niet, ze rijden je gewoon van de sokken. In de auto wordt je links en rechts ingehaald, bij stoplichten veranderd een tweebaansweg in een vierbaansweg, en van voorsorteren heeft hier nog niemand gehoord.

Weinig veilige speelplekken

In Nederland speelde ik als kind veel op straat in onze woonwijk. Er was een autovrije zone, en een speeltuin waar ik veilig met mijn vriendjes kon spelen. Dat mis ik hier voor ons dochtertje. Er zijn hier in Marrakech maar weinig veilige openbare plekken voor kleine kinderen.

Leven, mens of dier hebben, naar mijn idee, veel meer waarde in Nederland. Op maatschappelijk niveau wordt veel aandacht besteed aan het welzijn van mens en dier, en dat geeft een enorm gevoel van veiligheid. In Marokko ervaar ik het tegenovergestelde, een beetje ieder voor zich en God voor ons allen. Het welzijn van dieren is hier nog amper aan de orde.

Inshallah: als God het wil

In Marokko wordt het woord ‘inshallah’ veelvuldig gebruikt. Het betekent als God het wil. Als je hier bijvoorbeeld iets afspreekt met iemand, eindigt het ook altijd in ‘inshallah’. In eerste instantie werd ik er altijd een beetje iebelig van, ik vond het een tikje te vrijblijvend.

Als in: ‘Oke, morgenmiddag kom ik de elektriciteit aanleggen, inshallah!’. Inmiddels begrijp ik dat het niet zo zeer met vrijblijvendheid te maken heeft, maar alles met 'the art of allowing'. Met andere woorden, je over kunnen geven aan lotsbestemming in plaats van altijd alles onder controle te willen hebben of zelfs af te dwingen.

Men gelooft hier dat God het beste met je voorheeft, en dat het lot je zal schenken wat je nodig hebt. Het is een levenshouding waar ik me steeds meer aan kan overgeven, en waardoor ik veel minder stress ervaar.

Integreren

Waar wij wonen is het niet makkelijk te integreren met de lokale bevolking. De Berberbevolking is zeer gesloten. Dit heeft niets te maken met een gebrek aan vriendelijkheid of interesse, maar ik denk meer met hun lange geschiedenis van verzet, en oorlogen tegen de buitenlandse overheersers.

Toch zijn we inmiddels redelijk geaccepteerd in de gemeenschap en gaan we wel eens op theebezoek bij bekenden. Mijn partner spreekt vloeiend Arabisch, en als we met Marokkanen eten doen we dat net als zij, met onze réchterhanden. Onze aanpassing wordt vaak heel erg gewaardeerd.

We beseffen dat we in de ogen van de plaatselijke bevolking hele rijke mensen moeten zijn, en wellicht zelfs een tikje extravagant. Van beide kanten is het een enorme culturele overbrugging en soms zijn de verschillen te groot. Voor Zohra is het bijvoorbeeld bijna niet mogelijk om met de lokale kinderen te spelen. Ze gaan spelenderwijs erg ruw met elkaar om.

Eén keertje kwamen dochters van kennissen bij ons spelen. De meisjes liepen met opengevallen mondjes door ons huis, ze hadden nog nooit een bed, of een computer gezien. Na een tijdje moesten de meisjes naar het toilet, en zonder na te denken heb ik ze de badkamer gewezen. Toen ik na hun vertrek de badkamer instapte vond ik midden in de badkamer hun behoeften op de grond. Waarschijnlijk hadden ze nog nooit een badkamer gezien! Die middag werd  mij nog duidelijker hoe groot de verschillen zijn.

Huis met maar één kamer

Eén van onze werkmannen is inmiddels een goede vriend geworden. Iedere dag maken we even tijd om thee te drinken en te kletsen. Hij woont in een douar (Berberdorpje) waar ik met enige regelmaat met mijn dochtertje naar toe loop om zijn vrouw en kinderen te bezoeken. Zohra speelt dan met hun dochtertje Khadisha.

Hun huis bestaat uit één kamer, met een tapijt. Daar wordt op gezeten om te eten, maar er ook op geslapen met het hele gezin. Er staan geen meubels, behalve een televisie sinds er elektriciteit is aangelegd in het dorp.

Khadisha heeft heel weinig speelgoed, en speelt met de natuurlijke voorwerpen rondom het huis. Mijn dochtertje heeft er nog nooit iets over opgemerkt als we op de grond gaan zitten om aan een klein laag tafeltje te eten, of als ze met de voorwerpen van Khadisha speelt. Ze vraagt zich niet af waarom hun huis zo klein is, of waarom er geen meubels staan. Ze vindt het geen probleem om buiten in de bosjes te plassen omdat ze geen wc hebben en het valt haar niet op dat er geen speelgoed is.

Wil je meer lezen van Danielle?

Bezoek dan haar blog Beyond Marrakech! Daar kun je ook de vorderingen van hun guesthouse zien.

Mocht je in de toekomst een kamer willen boeken, houd dan hun website Dar Zohra in de gaten.

Hieronder zie je een foto van een kamer van 'Dar Zohra'.

* Handira's zijn prachtige (bruids)kleden, en ze hebben iets magisch. Ze worden gemaakt van wol, katoen en linnen door de Berbervrouwen in het Midden Atlasgebergte van Marokko.

3

Lisette in New York - Manhattan

Het is het decor van de populaire serie Sex and the City, en gedurende drie jaar is het 'thuis' voor Lisette (31), haar man en kind.

De wetenschappelijke carrière van haar man, als promovendus in de theoretische sterrenkunde, bracht hen naar New York. Lisette studeerde zelf Griekse en Latijnse taal, doceerde Latijn en KCV, werkte in een boekwinkel en zorgt nu fulltime voor hun dochter. Ze is zwanger van hun tweede kindje.

Hoe is het om als Nederlandse moeder in New York te wonen? Dit is Lisette's verhaal!

Wonen in New York

We wonen op Manhattan Island, het toppunt van stad. Manhattan wordt grotendeels door zeer rijke mensen bewoond, en koopwoningen kosten al snel tientallen miljoenen. Voor tweekamerappartementen tel je al snel zo'n vierduizend dollar huur per maand neer.

Wij wonen in een complex van de universiteit, en de universiteit regelde onze woning. Omdat we een kind hadden, kwamen we op de wachtlijst voor een 'groot appartement'. 'Groot' bleek een tweekamer appartement te betekenen. Ik heb mijn hele leven nog niet zo klein gewoond.

Overgang Nederland - New York?

New Yorkers zijn waarschijnlijk de meest 'Nederlandse' Amerikanen. Veel Amerikanen vinden ze stug en lomp, en ze zijn on-Amerikaans direct. Maar 'typische New York' bestaat eigenlijk niet, want het meest typische aan New York, is de enorme verscheidenheid aan mensen en culturen.

Little Italy en Chinatown zijn natuurlijk bekend, maar er is bijvoorbeeld ook een Russische (en aparte Oekraiense), een Japanse en een Indiase buurt. Tel daar de enorme Latijns-Amerikaanse gemeenschap, en de toeristen en vaak blijkt Engels niet eens de eerste taal die je op straat hoort.

In het begin voelde ik me vaak leeggezogen door de drukte overal. Er zijn niet alleen overal veel mensen, ze wekken ook allemaal een gehaaste indruk. En door het warmere klimaat, loeide thuis voortdurend de airco, en kwam ik ook daar maar moeilijk tot rust. Simpelweg stilte miste ik erg. Rust en ruimte.

Sloeber in Manhattan

Doordat Manhattan grotendeels door belachelijk rijke mensen bewoond wordt, voel ik me soms ook wel een beetje een sloeber. Niet alleen moet ik met mijn hele gezin in een tweekamerappartementje wonen, ik moest in het begin echt zoeken naar betaalbare boodschappen, tussen de veel te dure boetieks en delicatessenzaken (in de categorie: potje handgewonnen Himalaya-zout voor 20 dollar, flesje voetgewrongen olijfolie voor 50).

Niet geïntegreerd

We zijn totaal niet geintegreerd. Omdat we hier maar tijdelijk zitten, heeft het geen prioriteit, en aangezien de jongste nog niet naar school of clubjes gaat, gebeurt het ook niet spontaan.

Maar als ik om me heen kijk, geloof ik ook niet dat integreren echt een optie is. De echte Manhattanse bevolking is zo'n onwaarschijnlijke rijkeluis kliek, daar kom je niet zomaar tussen. Hier zitten we midden in de universteitsgemeenschap, vol expats uit diverse landen en daarbinnen probeer ik, via de 'international spouses en partners group' van de universiteit, en aan de rand van de zandbak, wel wat contacten te onderhouden.

Opvoeden in New York

Delen

Het toverwoord voor kleine kinderen lijkt hier share! Je hoort het constant in de zandbak, ook tegen kinderen van een jaar of twee die het hele concept van delen nog niet kunnen begrijpen. Dit leidt volgens mij tot onnodige frustraties. Mijn beleid: 'Als een ander kind het heeft, kan jij er niet mee spelen,' is hier bijna asociaal.

Presteren

Er wordt hier veel waarde gehecht aan presteren, en kinderen kunnen al vanaf piepjonge leeftijd cursussen en activiteiten doen. Bijvoorbeeld Franse les voor tweejarigen. Ik zie zelden iets aangekondigd als gewoon 'leuk'. Die prestatiedrang zie je ook terug in het schoolsysteem.

Ik zocht daardoor tevergeefs naar een leuke peuterspeelzaal. De (particuliere) Preschools zijn prestigieus, en houden intake-gesprekken waar ouders wakker van liggen. Van de kosten zou ík wakker liggen, van de programma's word ik akelig

Vanaf drie jaar, soms ook jonger, is het programma vaak al voor vijf volledige dagen per week. Daarvoor mag je verwachten dat je kind voor dat het naar school gaat kan lezen, schrijven, een beetje rekenen en vaak een vreemde taal, Frans, Chinees of Spaans spreekt.

Hooggespannen verwachtingen

Van het werkelijke niveau heb ik geen idee, maar er hangt een air om heen van 'U gunt uw kind toch ook het allerbeste?' en 'De weg naar de juiste universiteit begint hier.' De verwachtingen voor de kinderen zijn hooggespannen.

Nanny voor de dagelijkse verzorging, moeder voor de carrièreplanning

Als ze niet op de juiste peuterplek komen, worden ze niet op de juiste school toegelaten, en zijn hun kansen op de juiste universiteit verkeken. Het lijkt erop dat de nannies de dagelijkse realiteit van luiers en voedingen voor hun rekening nemen, en de moeders achter de schermen druk bezig zijn de hele toekomst te plannen, en in goede banen te leiden.

Moederen in New York

Mijn dochter is de hele dag thuis, dus ik bepaal onze dagindeling. Die bestaat

1. spelen
2. boodschappen
3. lunch
4. dutje 
5. spelen
6. avondeten 
7. naar bed 

In het begin kostte boodschappen doen me veel tijd, omdat ik nog moest ontdekken waar ik wát kan kopen, maar dat is nu voorbij. Tussendoor moet ik natuurlijk het huis schoon zien te houden, en dan ben ik blij met onze kleine woning.

In principe probeer ik tijdens de middagdutjes van mijn dochter te schrijven, maar zelfs één keer per week een blog-post lukt tegenwoordig niet meer, aangezien ik door warmte, zwangerschap en een matineuze dochter, zo'n dutje minstens zo hard nodig heb en als zij.

We zijn veel buiten

Het klimaat is erg buitenspeel-vriendelijk, met weinig neerslag, dus we zijn dagelijks buiten te vinden. Er zijn veel meer interessante speeltuinen in de buurt dan in Nederland, waaronder eentje hier op de binnenplaats. Dus zelfs als we geen tijd hebben om ergens heen te gaan, kunnen we toch nog even naar de speeltuin.

In de zomerperiode zijn er verschillende gratis buitenbaden in de buurt geopend, en aangezien de temperaturen 's zomers meestal boven de dertig graden zijn, verwacht ik daar ook dit jaar weer veel gebruik van te maken.

Borstvoeding in New York

Borstvoeding wordt aangeraden, en over voeden in het openbaar doen ze ook niet moeilijk in tegenstelling tot in andere delen van de VS. Maar als je er verder over gaat lezen, komt 'ten minste zes weken' wel vaak terug, wat natuurlijk maar heel kort is. Vermoedelijk hangt dit samen met gebrekkige zwangerschapsverlofregelingen en de korte termijn waarop nannies inspringen.

Campagne in New York: bevallen kan ook thuis!

Terwijl in Nederland gestreden wordt voor pijnbestrijding bij de bevalling, en de thuisbevalling ter discussie staat, is hier juist het omgekeerde gaande.

Er zijn verschillende campagnes om vrouwen erop te wijzen dat een bevalling niet per se met verdoving hoeft, en zelfs niet in het ziekenhuis. Er wordt veel aandacht besteed aan de risico's van keizersnedes. Er zijn inmiddels ziekenhuizen waar bijna de helft van de kinderen met een keizersnede gehaald wordt zonder medische indicatie.

Boodschappen doen in New York

Inmiddels ben ik erachter: de grotere luxe supermarkten zoals Whole Foods Market: Natural and Organic Grocery en de grote vestiging van Trader Joe hebben in tegenstelling tot de kleine buurtsupers wel een normaal aanbod, maar hun prijzen zijn soms even schrikken.

Ook is er de markt op Union Square Greenmarket, maar dat is ook niet goedkoop. Verse groente kopen, is hier iets voor chefkoks en 'bewuste' eters. Die willen het niet alleen vers, maar ook biologisch én met een verklaring waar het precies vandaan komt, en wie het geoogst heeft. Daar betalen ze gerust wat extra voor.

Goedkopere groente en fruit vind je vooral in Chinatown. Ook zijn er diverse stalletjes, maar die hebben vooral veel fruit, met soms wat aubergine of asperges er tussen. Dit wordt door burgemeester Bloomberg erg gepromoot als tegenwicht voor de vele hotdogstands en dergelijke.

Fietsen in New York

New Yorkers denken zelf dat ze een fantastische fiets-stad hebben. Vergeleken met andere Amerikaanse steden is dat misschien zo, maar voor een Nederlander valt het wat tegen. Er zijn fietspaden, maar die beginnen en eindigen vaak een tikkeltje willekeurig. Ze zitten aan de linkerkant van de weg en worden vooral gebruikt voor dubbelparkeren, laden en lossen, en het aanhouden van taxi's.

Fietspromotie

Aangezien zowel persoonlijke gezondheid, als een beter milieu, hoog op de agenda van burgemeester Bloomberg staan, wordt fietsen gepromoot. Mei was bijvoorbeeld fietsmaand, met diverse fietsactiviteiten. Maar dat moest ik horen van mijn ouders in Nederland!

Er wordt erg naar Nederland gekeken als voorbeeld, en de historische band met Nederland aangehaald in het fiets-kader. Willem-Alexander en Maxima zijn pas een rondje komen fietsen, en hebben een tijd terug in het kader van 400 jaar Nederland-Amerika oranje fietsen aan de stad gedoneerd.

Fietsen is voor New Yorkers vooral een spórt en geen vervoerswijze. Automobilisten en voetgangers zijn niet gewend aan fietsers, en houden er geen rekening mee. Maar al met al fiets ik inmiddels redelijk ontspannen, met de kleine achterop, in een beperkte straal rond mijn huis.

Eetcultuur in New York

De eet-cultuur is heel anders in New York. Thuis koken en eten, is niet vanzelfsprekend, voor geen enkele maaltijd. Een deli of kleine supermarkt, waar je geen kropje sla zult vinden, heeft bijvoorbeeld wel een uitgebreide saladebar, met diverse ter plekke bereide groentes. Kant-en-klaar is hier vaak echt klaar, je neemt het niet mee naar huis om op te warmen, maar eet op het terras bij de winkel of lopend op straat.

Sporten in New York

Typisch New Yorks is hoe sporten gepromoot wordt. 's Zomers zijn er gratis work-outs in Central Park, er zijn diverse gratis buitenbaden door de hele stad, en spotgoedkope 'recreation centers'

De mogelijkheden binnen zo'n centrum verschillen, maar vaak is er in elk geval een bescheiden fitnessgelegenheid. Een lidmaatschap waarmee je onbeperkt van alle centers in de stad gebruik kunt maken kost maar 75 dollar per jaar, en zelfs maar 50 dollar als je de optie met binnenbad uitsluit.

Zwemles in New York?

Gratis zwemles in openbare zwembaden!

Public pools bieden gratis zwemlessen aan voor kinderen tussen drie en zes jaar, en daarna wedstrijdzwemmen voor kinderen die willen blijven zwemmen. In de zomer worden korte, intensieve cursussen aangeboden.

Ze doen hier ook aan schoolzwemmen, en particuliere zwembaden bieden ook diverse soorten lessen aan voor diverse prijzen. Maar zwemmen is hier niet zo'n standaard-erbij-sport als in Nederland. Kinderen doen het als zomeractiviteit, of echt als sport, in wedstrijdverband.

Meer weten?

Wil je meer weten over Lisette's belevenissen in New York? Bezoek dan haar blog Manhattanmama

1