Robert en zijn vrouw Dagmar hadden al een tijdje de wens om een periode in het buitenland te wonen. Dus toen Dagmar vanuit haar werk de mogelijkheid kreeg twee jaar in Praag te wonen, hoefden ze daar niet al te lang over na te denken. Na een maandje wikken en wegen besloten ze de stap te wagen. Toen hadden ze nog precies één maand om alles te regelen. Want op 1 januari werden Robert, Dagmar en hun dochter Niniek (toen 5) en zoon Luka (toen 3) in Praag verwacht en begon hun bestaan als expat.
Er was dus nauwelijks tijd voor mentale en praktische voorbereiding. Tijdens een kort bezoek aan Praag van vier dagen regelden Robert en Dagmar hun huis, school en allerhande administratieve zaken als het openen van rekeningen, het afsluiten van verzekeringen, etc. Maar dit maakte het avontuur alleen maar groter vonden ze.
Man volgt vrouw naar het buitenland
Meestal is het de vrouw die haar man naar het buitenland volgt. Maar in dit geval zegde Robert zijn baan als project manager en consultant in de financiële markt op, en volgde Dagmar. In Tsjechië werd hij huisman. De eerste maand had Robert het gevoel alsof hij spijbelde. Ook vroeg hij zich af: 'Heb ik er wel goed aan gedaan om mijn carrière op het spel te zetten?' Maar na ongeveer een maand verdwenen de twijfels. Robert: 'Ik wist toen dat we het juiste hadden gedaan, en dat dit voor het hele gezin een goede stap was. Dagmar kon zich op de lastige nieuwe rol bij haar werkgever storten. De kinderen kregen alle aandacht die nodig was om in een nieuwe omgeving te aarden, en ik kon de zorg erg goed combineren met het schrijven.'
Als mannelijke expatpartner was Robert ver in de minderheid. Maar hij had voldoende leuke contacten, en heeft goede vriendinnen over gehouden aan de periode in Tsjechië.
Integreren in Tsjechië: leer de taal!
Robert vindt Tsjechië geen makkelijk land om te integreren. 'De mensen zijn behoorlijk afstandelijk.' Om nog maar te zwijgen van de taalbarrière en het feit dat je buiten de toeristische gebieden ook niet veel kunt met Duits en Engels.
In zijn boek Papa in Praag vertelt Robert over zijn pogingen om Tsjechisch te leren.
'Als ik mijn studieboek open, krijg ik steeds het gevoel dat er iemand een doos met scrabbleletters in heeft omgekeerd.'
Sommige Tsjechische woorden bestaan uit veel klinkers! Bijvoorbeeld het woord kwartaal. Dat is in het Tsjechisch: ctvrtleti. Er zijn dan ook maar weinig buitenlanders die de Tsjechische taal voldoende beheersen om goed te kunnen communiceren.
Toch is Roberts belangrijkste advies aan mensen die naar Tsjechië vertrekken: 'Leer de taal. Of doe in ieder geval een serieuze poging. Het is niet alleen erg nuttig maar alleen al het feit dat je moeite doet om de taal te leren wordt enorm gewaardeerd door de Tsjechische bevolking. Laat je verder niet afschrikken door de soms norse manier van communiceren. Geloof me, als je het vertrouwen hebt gewonnen zul je ervaren dat zich achter die façade een warme cultuur schuilhoudt.'
Internationale Engelse school
Robert en Dagmar kozen bewust voor een internationale Engelse school, en niet voor een Tsjechische school. Vanuit een Engelstalige school zouden de kinderen namelijk makkelijker kunnen instromen in een ander land. Was Dagmars opdracht voor onbepaalde tijd geweest, dan hadden ze waarschijnlijk wel gekozen voor een Tsjechische school vertelt Robert. Vooral omdat dit de integratie makkelijker maakt.
Veel ouderparticipatie
Net als in Nederland wordt er veel ouderparticipatie gevraagd op de internationale Engelse school. Maar omdat in de expatwereld minder tweeverdieners zijn, is het aantal ouders dat kan helpen groter. Het viel Robert op dat veel expat partners hun tijd gebruiken om zich in te zetten voor goede doelen. Zo stonden schoolfeesten vaak in het teken van een goed doel.
De internationale Engelse school heeft een vergelijkbaar aantal uren als het Nederlandse schoolsysteem. Met uitzondering van de vrije woensdagmiddag. Maar daar staat dan weer een langere zomervakantie (8 weken) tegenover.
Prestatiegerichte schoolcultuur
De cultuur op de internationale school vond Robert vrij prestatiegericht.' Er wordt voor iedere leerling (dus vanaf groep 1) een persoonlijke doelen geformuleerd (ik kan de letter ‘s’ schrijven, de tafel van 9 opzeggen, etc. Regelmatig werden er prijzen uitgedeeld aan de leerlingen die het best presteren. In het Nederlandse schoolsysteem wordt daar juist veel minder nadruk op gelegd.'
Een gemiddelde dag van een Nederlandse expat huisman in Tsjechië
'Ik bracht ’s ochtend de kinderen naar school en deed meteen boodschappen. Vaak ging ik na thuiskomst eerst een uurtje sporten (hardlopen of mountainbiken). Daarna dook ik achter mijn laptop om te gaan schrijven. Om 3 uur haalde ik de kinderen weer op. ’s Middags stond in het teken van de kinderen. Een naschools clubje, speelafspraken, huiswerk (ook voor groep 1).
Als mijn vrouw op reis was (gemiddeld twee weken per maand), dook ik ’s avonds vaak nog even achter de laptop om te schrijven of te skypen en mailen met vrienden en familie. In de weekenden gingen we vaak op pad of hadden we bezoek uit Nederland. We woonden in een twee onder één kap woning in een dorpje ten zuiden van Praag. Het was een voor Nederlandse begrippen groot huis. We hadden bijvoorbeeld twee logeerkamers en die kwamen dus goed van pas.'
Het dagelijks leven in Tsjechië
Kinderfeestjes
Niniek en Luka kwamen alleen op verjaardagfeestjes van klasgenoten. Dus over typisch Tsjechische kinderfeestjes kan Robert weinig zeggen. Net als in Nederland kwamen er op een kinderfeestje zo’n 8-10 kinderen. Kinderfeestjes werden zowel thuis (spelletjes) als buitenshuis (bowling, binnenspeeltuin, etc.) gevierd.
Zwemlessen
In Tsjechië is minder noodzaak om te leren zwemmen, omdat er geen zee en minder open water is. Veel Tsjechische kinderen leren zwemmen van hun ouders. Maar een aantal expats regelden zwemles van Tsjechische zwemleraren voor hun kinderen. Zo kregen ook Niniek en Luka zwemles.
Supermarkten en restaurants
Naast gewone supermarkten Zijn er in Tsjechië ook veel grotere supermarkten. Deze zijn qua grootte vergelijkbaar met de hypermarchés in bijvoorbeeld Frankrijk. Maar de keuze en kwaliteit van met name de verse producten is niet hetzelfde. Hoewel het aanbod wel sterk verbeterd is vergeleken met tien tot vijftien jaar geleden.
Hoewel de service in Tsjechië over het algemeen slecht is, zijn de winkels wel lang open! De supermarkt in het dorp waar Robert en zijn gezin woonden was elke dag, inclusief zondag, geopend van 7 tot 22 uur. Zelfs de kapper was open op zondag. Maar zowel in winkels als in restaurants, voel je je vaak niet erg welkom.
Sporten in Tsjechië
Buitensporten zijn populair in Tsjechië. Het weer leent zich er dan ook goed voor vertelt Robert. 'In de zomers is het er warmer en droger, dus ideaal voor allerhande buitensporten zoals hardlopen, mountainbiken. In de winter is er veel meer kans op sneeuw en ijs en kan je er langlaufen, skiën en wordt er op dichtgevroren vijvers en meertjes ijshockey gespeeld. Daarnaast zijn sporten als voetbal en tennis ook erg populair.'
Expat in Tsjechië
Robert heeft het tempo in Tsjechië als rustiger en minder gehaast ervaren. 'In Tsjechië heeft men maar weinig argumenten nodig om even alles opzij te zetten en met vrienden en/of familie een kampvuur te ontsteken en onder het genot van een biertje of slivovice, worstjes te grillen.'
Maar deels heeft dit meer te maken met het expatbestaan dan met de Tsjechen denkt Robert. 'Als expat weet je dat je maar tijdelijk ergens bent. Daardoor krijgt het verblijf toch iets van een lang schoolreisje waarbij je probeert zoveel mogelijke leuke ervaringen te verzamelen in een zo kort mogelijke tijd. Omdat veel andere expats er precies hetzelfde in zitten, is een weekendje skiën, een stedentrip, een avondje stappen in Praag of een simpele bbq aan het einde van een werkdag, zo geregeld.'
Robert gunt Tsjechië meer zelfvertrouwen. 'Het is een prachtig land met een rijke geschiedenis en cultuur. Daar mogen ze wat mij betreft wat meer trots op zijn. Ik proefde toch een klein minderwaardigheidscomplex en er werd (vaak onterecht) opgekeken naar bijvoorbeeld de West-Europese landen.'
Het emigratieproces
Inmiddels woont het gezin weer in Nederland, omdat Dagmars opdracht stopte. Maar hun leven is nu behoorlijk anders dan voor de emigratie. Toch heeft dat heeft minder met Tsjechië te maken, dan met de verschuiving tussen werk en privé, vertelt Robert. Robert is huisman gebleven en combineert dit met schrijven en het begeleiden van expats.
Papa in Praag
Over de periode in Praag schreef Robert een boek: 'Papa in Praag'. De netto opbrengst van de eerste druk van Papa in Praag gaat naar Stichting Semmy. Deze stichting zet zich in voor kinderen met hersenstamkanker.
Je kunt het boek bestellen op Robert Cromheecke's website. Het kost 17,50 inclusief verzendkosten.
