Typisch Nederlands

Op Expat Mama's interviewen we Nederlandse vrouwen over hun leven in het buitenland. Het is leuk om te lezen wat hen opvalt in hun nieuwe land. Hoe zijn daar de gewoontes en gebruiken? Hoe gaan mensen er met elkaar om?

Wat is typisch Nederlands?

Maar het is ook wel eens leuk om het omgekeerde perspectief te horen. Hoe vinden immigranten Nederland? Het boek Typisch Nederlands biedt dit perspectief.

Het is een uitgave van Uitgeverij Eenvoudig Communiceren. Het is in eenvoudig Nederlands geschreven, met korte zinnen en gemakkelijke woorden. Erg geschikt dus  voor immigranten, die de Nederlandse taal nog lastig vinden. Maar ook leuk als je bent geëmigreerd en je nieuwe omgeving iets van je land van herkomst wilt laten zien of vertellen.

Typisch Nederlands behandelt de volgende onderwerpen:

1. Oranje: over Koninginnedag, Prinsjesdag, de kleur oranje en het Wilhelmus


2. Landschap: klein en vol landje. Koeien in de wei. Molens, Deltawerken, Tulpen, klagen over het weer.


3. Omgaan met elkaar. Nederlanders worden vaak als bot en brutaal ervaren. Ze houden erg van afspraken, en hechten daar veel aan. Gezelligheid is belangrijk voor Nederlanders. Nederlanders zijn zuinig, Mannen en vrouwen zijn gelijk. Er is veel geregeld voor ouderen in Nederland. Kinderen mogen hun mening geven.


4. Samenleving. Politiek, tolerantie, gedoogbeleid w.b. soft drugs. Prosititie toegestaan, euthanasie een optie.


5. Gewoontes en gebruiken. Nederlanders fietsen veel,  de Hema, klompen, koffie drinken is belangrijk voor Nederlanders. Sinterklaas, 4 en 5 mei.


6. Eten. Zoute haring, stamppotten, kroket, drop, kaas, stroopwafels, oliebollen.


7. Kunst. Vincent van Gogh, Delfts Blauw, Dutch Design.

Kanttekeningen bij Typisch Nederlands

Het is bij een dergelijk boek natuurlijk lastig om niet in stereotypes te vervallen. Zo zijn er natuurlijk genoeg Nederlanders die altijd en overal te laat komen. En niet alle Nederlanders houden van drop.

Daarnaast is het boek alweer gedateerd! Het is geschreven in 2011, maar het gaat nog over de Koningin terwijl Nederland ondertussen een Koning heeft. Ook wordt er nog niet gerept over de controverse die recent weer oplaaide rondom Zwarte Piet bij het Sinterklaasfeest.

Toch is het leuk om te lezen, wat er nou 'typisch Nederlands' is.

Hoe zien immigranten Nederland?

En wat het extra leuk maakt zijn de stukjes met uitspraken van immigranten over Nederland. Het is interessant om te lezen hoe zij Nederland ervaren en zien! Zo valt het de Japanse Mayumi op dat de Koningin zich laat zien, want de Japanse keizer blijft altijd binnen. De Turkse Neriman vindt het maar raar dat Nederlanders oude spullen op straat verkopen op Koninginnedag. Sladjana vertelt dat het in Servië een schande is als ouders naar een bejaardentehuis moeten.

Faina uit Rusland valt het op dat in Nederland bij 10 graden vorst het openbaar vervoer al plat ligt. In Rusland rijdt het OV altijd. Zelfs bij temperaturen van - 40! Mansour uit Irak  vindt dat Nederlanders op de toekomst gericht zijn. 'In Irak is iedereen met het verleden bezig.' Ella vertelt dat in Roemenië Sinterklaas een religieus feest is. Zonder Zwarte Piet! En Elena vindt de trampoline-in-de-tuin typisch Nederlands.

Praktische informatie

Typisch Nederlands is voor 16,50 te koop bij bol.com

Wilma in Canada

Wilma Heger (50) en haar man Peter emigreerden op 31 oktober 2002 naar Alberta in Canada. Samen met hun 6 kinderen. Inmiddels is het gezin uitgebreid tot 9 kinderen. De kinderen variëren in leeftijd van 4 tot 25.

Emigreren naar Canada: het waarom

In Nederland had Peter een mestvarkensbedrijf. Voor hun huwelijk was Wilma tandartsassistente, maar de boerderij bleek te ver van haar werk. Daarom werd ze Thuisblijfmoeder en boerin.

Maar zoals veel boeren voelde Peter zich beperkt door de Nederlandse regelgeving. Zijn boerderij uitbreiden was niet mogelijk, en buren klaagden over stankoverlast. Canada lonkte!

Een boerderij in Alberta

Het gezin streek neer op een boerderij waar Peter in dienst ging.  De overgang verliep soepel, en Wilma had geen last van heimwee. Zo lang ze haar man en kinderen om zich heen hebt, voelt ze zich thuis.

Na tweeëneneenhalf jaar kochten ze hun eigen boerderij, met zeugen. Maar in 2009 sloeg het onheil toe. In korte tijd kregen ze te maken met een ernstig auto-ongeluk, een sterfgeval in de familie in Nederland en tot overmaat van ramp brandde hun boerderij af. Omdat op dat moment ook nog eens de markt instortte, had opnieuw beginnen geen zin. Gelukkig vond Peter een baan, en ze verhuisden naar Kleefeld in de provincie Manitoba. Daar wonen ze nu nog steeds, en ze hebben het er goed naar hun zin.

Het dagelijks leven in Canada

Wat Wilma opvalt is dat in Canada alles groter en ruimer is. En de temperaturen zijn extremer dan in Nederland. Ten tijde van het interview sprak Wilma van 'een warme dag': temperaturen van min vier.  Soms daalt de gevoelstemperatuur naar min 44! De zomers zijn er warmer, en de winters kouder. In Manitoba valt er sneeuw in oktober, en die blijft liggen tot april/mei.

Wilma ziet niet veel verschil met haar leven als (thuisblijf)moeder in Nederland. Het grootste verschil is dat je niet even voor een kleine boodschap naar een winkel gaat. Het plaatselijke dorpswinkeltje is erg duur, en de grote supermarkt is 20 minuten rijden. Ook voor naschoolsche activiteiten moet ze grotere afstanden afleggen dan in Nederland.

Een dag uit Wilma's Canadese leven

• Ik sta vroeg op om het vee te voeren. Dat doe ik samen met mijn zoon.


• Daarna haal ik de kinderen uit bed, en helpt ze met het ontbijt en hun lunch voor school. Hoewel de school maar 5 minuten verder weg is, blijven alle kinderen over.


• Om 8.38 komt de schoolbus, dus dan moeten ze klaar zijn.


• Als de kinderen naar school zijn, ga ik meestal maar aan de slag. We bakken ons eigen brood en koek enzo, dus er is altijd wat te doen. Ik bak drie keer per week brood. Winkelbrood vliegt er door en vinden ze minder lekker.


• Om 15.47 komen de kinderen weer thuis. Dan begin ik meestal ook met supper.


• Peter is meestal rond 5.30 thuis als hij in de buurt is.

Naar school in Canada

De schooltijden zijn elke dag van 9 tot 15.40. De kinderen in het dorp lopen naar school. De rest wordt met bussen opgehaald. Wilma is tevreden over het onderwijs. De klassen zijn niet zo groot, en kinderen mogen op hun eigen niveau werken. De school in Manitoba gaat tot Grade 9. Voor de laatste drie 'grades' gaan kinderen met de bus naar een school in een grotere plaats.

Kinderen gaan in Canada vanaf hun vijfde naar school. Eerst gaan ze naar Kindergarten. Wat in Nederland vroeger de kleuterschool was. Daarnaast biedt de school van Wilma's kinderen een pre-school. Dat is een ochtend in de week, en ouders mogen er bij blijven. Wilma's jongste gaat daar naar toe. Wilma heeft gemerkt dat het een goede manier is om contacten op te doen en te integreren. Wilma: 'Als je kids op school hebt raak je vanzelf betrokken Je helpt eens, en ze hebben gevraagd of ik met de schoolband mee wil naar Edmonton volgend jaar.'

Zwemles, kinderfeestjes en mobieltjes

Ook in Canada worden zwemlessen aangeboden. Een kind wordt ingedeeld naar zijn niveau. De zwemlessen zitten altijd snel vol. Als de wachtlijsten te lang worden, maken ze soms extra groepen.

Uitnodigingen voor kinderfeestjes worden of aan iedereen uitgedeeld, of worden telefonisch doorgegeven aan ouders. Zo wordt er geen kind openlijk overgeslagen.

Net als in Nederland lopen veel jongeren met mobieltjes.

Opvoeding en etiquette

Canadezen zijn beleefd. Standaard vraag je: 'How are you?' en je krijgt de vraag terug met 'Fine, and you?' Gevolgd door een 'Thank you.' Die beleefdheid zie je ook terug bij de kassa. De kassière vraagt of je alles hebt kunnen vinden, en bij veel supermarkten bieden ze hun hulp aan bij het inladen van de boodschappen in de auto.

Toen ze even in Nederland waren miste Wilma die beleefdheid. Ze schrok van mensen die haar aan de kant duwden, zonder iets te zeggen. Wat beleefdheid betreft kan Nederland dan ook nog iets leren van Canada vindt Wilma.

Heimwee naar hagelslag

Heimwee naar hagelslag is een boek vol interviews met kinderen van expats. Zij vertellen hoe ze het ervaarden om Nederland te verlaten, en een nieuw leven op te bouwen in het buitenland. De leeftijd van de geïnterviewde kinderen ligt rond de 13-15 jaar. Maar ze waren jonger toen ze emigreerden.

Het boek is uitstekend geschreven, en de interviews zijn heel interessant. Je leest echt over de dagelijkse gang van zaken in een ander land. Heimwee naar hagelslag biedt dan ook veel waardevolle informatie. Zowel voor ouders als voor kinderen.

Een leuke bonus is het voorwoord van coluministe Sylvia Witteman. Haar dochter is trouwens ook geïnterviewd, over hun emigratie naar de VS.

De emigratielanden

Dit zijn de landen waar de kinderen nu wonen, en waar je dus informatie over krijgt:

• Nieuw-Zeeland


• Amerika


• Frankrijk


• Singapore


• Duitsland en Amerika


• Ecuador


• Australië, Nigeria en Sakhalin


• Taiwan


• Polen


• Spanje

Heimwee naar hageslag: interessant voor volwassenen en kinderen

Ouders die een emigratie overwegen zullen in dit boek handige informatie vinden over de verschillende schoolsystemen in diverse landen. Kinderen van wannabe expats kunnen lezen hoe andere kinderen een emigratie ervaarden. Hoe de eerste schooldag verliep, en hoe het was om nieuwe vrienden te moeten maken.

Maar ook wie ferm met de voeten in de Hollandse klei staat, en niet van plan is om te vertrekken is Heimwee naar hagelslag een aanrader. Je leest allerlei interessante dingen over het leven in andere landen.

7 leuke feitjes over het leven in den vreemde

1. In Nieuw-Zeeland is het eten veel zoeter en vetter dan in Nederland. Kortom ongezonder.


2. In het Zuiden van Spanje durven kinderen nauwelijks met een slecht rapport naar huis uit angst voor hun moeder. De meeste moeder zijn heel dominant, en spelen een grote rol in het leven hun dochters. Emotionele chantage wordt daarbij niet geschuwd! Zo zei een Spaanse moeder tegen haar dochter: 'Als je van me houdt ga je niet mee op schoolkamp.'


3. In de VS zitten kinderen niet op sportclubjes: sport is vooral een naschoolse activiteit, georganiseerd door de school.


4. In Singapore is het onbeleefd om nee te zeggen. Dus als de 13-jarige Sebastian in een restaurant vraagt of hij een gerecht wel kan eten vanwege zijn glutenallergie is het antwoord hoe dan ook: 'Ja'! Ook al wordt hij er vervolgens ziek van.


5. Singapore is blinkend schoon. De vuilnisman komt elke dag, en nergens ligt troep. Er staan bovendien hoge boetes op vervuiling.


6. In Ecuador smullen ze van cavia's. Het liefst met kop en al.


7. Russische kinderen dragen uniformen op school, en worden veel meer gedrild dan Nederlandse kinderen.

Praktische informatie over Heimwee naar hagelslag

Heimwee naar hagelslag is voor maar 13,95 te koop bij bol.com. Geen geld voor een goed geschreven, buitengewoon interessant boek!

Emigratieplannen naar de VS

Harmony (34) en haar man zijn van plan komend jaar naar de VS te emigreren. Samen met hun drie zonen van vijf, anderhalf en hun baby. Er zijn drie redenen waarom ze naar de VS willen verhuizen

1. Harmony's gezondheid. Qua klimaat zijn er meer dan driehonderd zonnige dagen per jaar. En de luchtvochtigheid is minder in vergelijking met Nederland. Dit zal hopelijk een positief effect hebben op Harmony's gezondheid.


2. Harmony en haar man geven hun kinderen thuisonderwijs. Dat is in Nederland een controversieel onderwerp. In de VS is het gewoon toegestaan.


3. Harmony's man komt uit Boulder Colorado. Hij heeft altijd al terug gewild.

Dit is Harmony's verhaal!

Emigreren naar de VS

'Zo lang ik me kan herinneren wil ik al graag weg uit Nederland, en naar een warm land. Mijn studie (Marketing) was er dan ook op gericht om dat waar te maken. Tijdens mijn studie heb ik een tijdje in Italië gewoond. Ik weet dus wat het effect van warmte op mijn lijf is.

Toen ik mijn man tegenkwam viel alles op zijn plek. Hij heeft altijd het gevoel gehad dat hij terug zou gaan naar de VS. We twijfelden tussen San Diego, Californië en Boulder, Colorado. Uiteindelijk is het de Boulder area geworden, omdat we daar de vier seizoenen hebben èn veel zonuren. En we daar qua type mens ook wel passen.

Daarnaast spreekt ons ook het gevoel van vrijheid/anatomie dat de VS biedt aan. Zoals thuisonderwijs mogen geven.

De VS biedt meer vrijheid zoals thuisonderwijs

In de VS mag thuisonderwijs gewoon! Maar hier in Nederland is daar op het moment op politiek gebied van alles over te doen. Ondanks alle positieve onderzoeksresultaten uit binnen- en buitenland. Vanuit thuisonderwijsland worden er dan ook veel acties gehouden. Het is onduidelijk wat er gaat gebeuren. Wij hádden al emigratieplannen. Maar binnen de thuisonderwijsgemeenschap is emigratie (of vluchten uit Nederland) nu iets waar serieus over nagedacht wordt.

Reacties omgeving op emigratieplannen

Ik weet nog precies dat we het definitief besloten: 'We gaan emigreren.' We waren naar de emigratiebeurs in Houten geweest. En daar wisten we het zeker. Dit gaan we doen. Dat was in februari 2009. Daarna hebben we het ook aan onze familie en vrienden verteld.

In eerste instantie was het voor veel mensen een 'ver van hun bed' show. En hadden ze zoiets van: 'We zien het wel.' Sommige wilden er niks van weten. Dus na de eerste aankondiging hebben we het er niet veel meer over gehad. Dat was voor ons soms best lastig. Want voor ons was het wel onderdeel van ons leven.

'We laten veel achter'

Nu het dichterbij komt reageren mensen verschillend. Sommige mensen zijn trots op ons, dat we deze stap durven te zetten, Maar veel mensen hebben het er heel moeilijk mee. En dat begrijpen we. Het is niet niks, en andersom is het voor ons ook niet makkelijk om alles achter te laten.

En dat is best veel! Onze familie en vrienden wonen hier. We hebben hier een leven opgebouwd. Onze oudste heeft hier zijn vrienden en vriendinnen, zijn clubjes waar hij naartoe gaat. Daar zullen we helemaal opnieuw moeten beginnen. Je kunt nog wel iemand bellen, skypen of facetimen, maar even op bezoek gaan... dat kan niet meer.

Dus we kunnen ons ook helemaal inleven hoe het moet zijn voor degenen die hier 'achter' blijven.

De periode tussen de beslissing en de emigratie

Eerst leefden we volledig door in Nederland. Maar nu merken we dat we afscheid aan het nemen zijn. Want waarschijnlijk is het voorlopig de laatste keer dat we een kerstmarkt in Duitsland kunnen bezoeken. Of een dagje Amsterdam kunnen doen. En nu kunnen we nog al onze vrienden en familie in levende lijve zien. De tijd vliegt, en voor je het weet staan we op Schiphol.

Voorbereidingen op de emigratie

Eigenlijk wilden we dit jaar vertrekken, maar verzekeringstechnisch (met een baby op komst) bleek dat niet haalbaar. Dus nu wordt het ergens volgend jaar. We zijn er dit jaar wel al een maand geweest om van alles te regelen. Zo heb ik mijn green card al en heb ik mijn rijbewijs gehaald daar. De enige onzekere factor nu zijn we zelf. Al het papierwerk is rond. Wij zijn degene die het nu moeten gaan doen. Hoe het zal uitpakken, de tijd zal het leren.

Green Card

Zo gauw je Green Card geactiveerd is mag je in principe maximaal een jaar weg blijven uit de VS. Die activatie moet overigens binnen een half jaar na uitgifte gebeuren. Met een re-entry permit mag je maximaal twee jaar wegblijven. Maar, het geeft geen garantie dat je het land in komt met je green card!

Dit vinden wij een hele grote gok. Na 3 of 5 jaar in de VS gewoond te hebben, afhankelijk van hoe je je green card verkregen hebt, kun je je citizenship aanvragen. Om de tijd vanaf het begin mee te laten tellen, mag je niet langer dan zes maanden per jaar weg zijn uit de VS. Daarom willen we binnen een half jaar echt in de VS wonen, zodat de tijd vanaf het begin af aan meetelt.

Kinderen voorbereiden op een emigratie

Beide kinderen groeiden op in de wetenschap dat Nederland tijdelijk was. Ik heb een stuk geschreven over hoe je kinderen voorbereid op een emigratie. Concreet doen we dit:

• We voeden onze kinderen tweetalig op


• We zijn actief in de plaatselijke internationale community


• We doen verhuisspelletjes met de kinderen


• We zijn veel bezig met de VS en de regio waar we gaan wonen. Welke dieren leven daar, wat voor activiteiten kunnen we doen, welke musea zijn er in de regio, is er iets met betrekking tot dinosauriërs. Dus samen met de kinderen kijken we wat we daar allemaal kunnen doen.
• 
  

Emigratie naar de VS: praktische zaken

• Je hebt een verblijfs- en werkvergunning nodig. Dit kun je aanvragen, als je in de VS gaat studeren, werken, of getrouwd bent met een US citizen, bij USCIS.gov.


• Onderdak en een inkomen. Mijn man is zelfstandige en werkt als project manager in de ICT. Hij is US citizen en heeft daar dus geen werkvergunning nodig. Via Craigslist, The Ladders en Monsterboard houden we de functies in de gaten. En we maken gebruik van social media zoals LinkedIn en Twitter om te netwerken.


• Daarnaast kun je in de VS niet zonder auto, dus ook je rijbewijs zul je moeten regelen. Het theorie handboek kun je vinden bij de lokale DMV online en zijn gratis. De VS regels voor het verkeer wijken iets af van de Nederlandse.


• En een belangrijke tip die ik mee kan geven is het belang van credit history. Overweeg je om (ooit) naar de VS te emigreren, vraag dan nu alvast een American Express aan. Die kun je na een jaar omzetten in een Amerikaanse kaart. Wij kunnen namelijk nog geen credit card aanvragen, omdat we geen 'credit history' hebben! Die credity history wordt overal voor gebruikt: je telefoonabonnement, als je een huis wilt huren, als je een huis wilt kopen, enz.

Emigratie naar de VS: handige informatiebronnen

• Bij de voorbereidingen is internet onze grootste vriend.


• Het consulaat in Amsterdam heeft ons van veel informatie voorzien


• De site www.uscis.gov.


• Daarnaast heb ik ook veel gehad aan het forum van allesamerika.com

De toekomst

Ik voorzie een toekomst waarin we hard moeten werken. Maar door dat harde werken krijgen we wel het leven dat we wensen! Ik heb een beeld in mijn hoofd van drie rennende jongens in Chautauqua park die ik vastleg met mijn camera. Deze jongens lachen, hebben lol, zijn gezond en gelukkig. Voor mezelf hoop ik over een paar jaar weer aan de slag te zijn als fotografe. En ook mijn man hoopt naast projectleider weer meer de creatieve kant op te gaan. Het belangrijkste is dat we met zijn allen sámen, gelukkig en gezond zijn. Dat zijn dingen, die kun je niet kopen.

Mijn advies aan wannabe VS emigranten

• Denk vanaf het moment dat je besluit te emigreren na over de vraag wat je wilt meenemen.


• Naast de hele papiermolen is het uitzoeken en inpakken van je spullen het meeste werk.


• Vraag alvast een American Expres card aan zodat je kunt beginnen met de  opbouw van je credit historie.

Wil je meer lezen over Harmony?

Bezoek dan haar blog The art of home education

Expat in Duitsland

Maia (29) woont samen met haar vriend in Duitsland. Hun droom is financieel onafhankelijk en zelfvoorzienend te worden. Daarom kozen ze voor een huis op het Duitse platteland, net over de grens met Nederland.

De simpelste dingen kunnen heel anders geregeld zijn in een ander land. Zoals het afvalsysteem! Maia schreef er onderstaand artikel over.

Afvalsysteem in Duitsland

Wij hebben hier in Duitsland een iets ander afvalsysteem dan in Nederland. Natuurlijk wordt ook hier fanatiek gescheiden. Ik streef er altijd naar om zo min mogelijk afval te hebben. Maar vaak is dat best een uitdaging. Je moet heel bewust inkopen. En zoveel mogelijk spullen repareren en hergebruiken. Wij hebben de volgende vuilnisbakken.

De papiercontainer

Dit is een grote 240L container. Je kunt geen andere maat kiezen. Deze kan je maandelijks aan de weg zetten. Omdat wij op dit moment nog alle kranten en folders krijgen, loopt dit wat harder dan in Nederland. Ik denk dat de papiercontainer elke 5 a 6 maanden vol zit. De oud papier container is gratis.

De gele zak

Dit is een verzamelzak, hierin kan je alle plastic, blik, aluminium, sap- en melkpakken en schuimschalen kwijt. Deze zakken hetzelfde formaat als de grijze vuilniszakken van Komo. Het vullen van een zak duurt bij ons zeker 3 a 4 maanden. De zakken kan je gratis ophalen bij een Wertstoffhof in de buurt. Aan het afhalen van de volle zakken zijn ook geen kosten verbonden.

Grijs/ restafval

Hierbij mag je kiezen welke maat container je wilt. Je kan kiezen tussen een 40, 60, 80, 120, 160, 200 en 240L container. Je betaald een vast bedrag voor de maat die je kiest. Wij kozen voor een grijze container met een inhoud van 40 liter. Deze kan tweewekelijks aan de weg gezet worden. In de grijze container gaat alles wat niet in een andere bak gaat.

In de praktijk komt dat neer op:

• kaaskorstjes


• haren uit mijn haarborstel


• wattenstaafjes


• het vuil dat ik opveeg van de vloer


• sigarettenfilters van gasten


• doekjes met vet uit een pan


• doordruk strips van medicijnen


• gebruikte pleisters


• oude sponsen, van alles dus

Maar zoveel restafval hebben we niet. Wij gebruiken binnen een kleine prullenbak van ongeveer 20 liter. Het duurt zeker 10 tot 12 weken voordat wij die kleine bak vol hebben. De container zelf hebben we ongeveer eens in de 5 a 6 maanden vol. Wij betalen hiervoor € 6,69 per maand, dit word per kwartaal afgeschreven. Ter vergelijking: in het Gelderse plaatsje Doetinchem betalen bewoners maandelijks ± 20 euro voor het gebruik van een groene+grijze+papiercontainer.

Groene bak

Ook voor het GFT afval mag je hier kiezen welke maat container je wilt. Maar je kunt er ook voor kiezen om er geen te nemen. Wij hebben een composthoop (en kippen!) dus wij hebben geen bak nodig. Daarom hebben wij een verzoek gedaan om geen biobak te hoeven gebruiken, en dit is ons toegekend. Zo besparen we, en oogsten zelf onze waardevolle compost.

Glas

Glas wordt hier niet aan huis opgehaald, maar kan je inleveren op verschillende punten. Wij hebben eigenlijk bijna geen glasafval. De meeste potjes en flesjes bewaar ik voor als ik zelf wat maak, zoals jam. Daarnaast drinken wij geen alcohol, dus wijnflessen o.i.d. hebben we alleen van gasten. Ik gok dat we op jaarbasis misschien een halve emmer vol oud glas hebben.

Nein-Nein?

Wat ik ook nog wil doen is een 'Nee-nee' sticker op de brievenbus plakken. Ik weet eigenlijk niet of zoiets bestaat in Duitsland, maar ik wil het graag proberen. Dit zal wel in overleg met vriend moeten, want dat kan ik niet alleen beslissen. Maar als wij geen kranten en folders krijgen hoeven wij de container waarschijnlijk maar eens in de twee jaar te legen.

Meer lezen over Maia's leven in Duitsland?

Bezoek dan haar blog Weg naar zelfvoorziening.